НВК Саха

НВК САХА — Саха сирин Арктическай улуустарыгар 14 мөлүйүөн суумалаах балыктыыр саҥа суудунаны тиэрдиэхтэрэ. Бу туһунан СӨ тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин төрүт үгэстэри уонна балыктааһын комплекстарын сайыннарар салаатын салайааччыта Иннокентий Баланов иһитиннэрдэ.

Суудунаны Благовещенскай куоракка «Өктөөп өрөбөлүүссүйэтин аатынан суудуна тутар собуот» ХЭТ түөрт ый иһигэр тутан бүтэрдэ. Бу собуот — Уһук Илини балыктыыр суудуналарынан хааччыйар сүрүн тэрилтэ.

«Суудуна 23 балыктыыр учаастактаах, 76 киһи үлэлиир Аллайыаха улууһугар барыа. Манна ортотунан 300-350 туонна балык хостонор, бу кээмэйи 450 туоннаҕа диэри үрдэтэр былаан баар. Суудуна балыктыыр учаастактартан тоҥорор тиэхиньикэ баар сиригэр диэри таһыаҕа», — диир Иннокентий Баланов.

Ону таһынан, балыктыыр хаһаайыстыбалары сайыннарар бырагыраама чэрчитинэн 2024 сылга диэри министиэристибэ эбии саҥа кыра суудуналары уонна тоҥорор тэриллэри аҕалыаҕа.

 Подробнее

НВК САХА — Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын академиятын 400-тэн тахса устудьуона хаһаайыстыбаларга туораахтаах бурдугу уонна атын оҕуруот аһын хомууругар көмөлөһүөҕэ. Бу туһанан СӨ Тыа хаһаайыстыбатын пресс-сулууспата иһитиннэрэр.

Устудьуоннар улахан аҥардара Амма, Нам улуустарыгар уонна Дьокуускай куоракка үлэлиэҕэ. 50 үөрэнээччи Олүөхүмэ оройуонун Марха нэһилиэгэр үлэлии барбыта. Өссө 150 устудьуон кинилэргэ эбии бу күннэргэ айанныа.

«Ону тэҥэ, бэтэринээрнэй медицина факультетын 10 устудьуона Анаабыр оройуонун ыстаадаларыгар быраактыкаларын бара сылдьар, өссе 20 устудьуон «Амматааҕы» АУо бааһыналарыгар туораахтаах бурдук хомуйууга үлэлиир. Эбии 20 үөрэнээччи балаҕан ыйын 6 күнүгэр Мэҥэ Хаҥалас улууһугар күрүө тутуутугар кыттыыны ылыаҕа», — диэн эттиллэр.

Устудьуоннар олорор уопсайдарыгар өрөмүөн үлэтэ ыытыллыбыт уонна бородууктанан хааччыйбыттар.

 Подробнее

НВК САХА — Балаҕан ыйын 5 күнүгэр, Илиҥҥи форум чэрчитинэн, Ил Дархан Айсен Николаев уонна Россия ОДьКХ уларытыы ыытар пуондатын генеральнай дириэктэрэ Константин Цицин хаарбах туруктаах дьиэлэр олохтоохторун көһөрүү үлэтин ыытыы туһунан сөбүлэһиигэ илии баттаатылар.

Сөбүлэһии быһыытынан пуонда өрөспүүбүлүкэҕэ 2019 сылга 4,9 миллиард солкуобайы биэриэҕэ, 2020-2021 сылларга — сыл ахсын 8,1 миллиард солкуобайы көрүөҕэ.

 Подробнее

НВК САХА  — «АЛРОСА» хампаанньа экологическай киинэ Экология министиэристибэтин уонна  Наука академиятын исписэлиистэрэ кыттыылаах Чекановскай сиһин иэнин сөмөлүөтүнэн чинчийдилэр. Бу туһунан «АЛРОСА» хампаанньа пресс-сулууспата иһитиннэрдэ.

Үс тыһыынчаттан тахса кв. килэмиэтир иэннээх сири сөмөлүөтүнэн кэрийэн көрүү, Лено-Оленекскай хотугу дьиикэй таба үөрэ төрүөҕүн уонна сайыҥҥы мэччирэҥин сирин харыстыыр сыаллаах айылҕа харыстанар саҥа сирин оҥоруу бырайыагын чэрчитинэн ыытылынна. Бу үлэни «АЛРОСА» хампаанньа үбүлүүр.

«2016 сылтан саҕалаан хампаанньа криолитозона биологическай кыһалҕатын институтун кытары Лено-Оленекскай хотугу дьиикэй таба үөрэ көһүүтүн спутниковай радиолаах моойторук нөҥүө маныыр. 2019 сыл олунньу ыйыгар СӨ Биологическай саппаас баай уонна айылҕа ураты харыстанар сирдэрин дириэксийэлэрин кытары бииргэ үлэлэһиигэ сөбүлэһии түһэрсэн, өрөспүүбүлүкэ сиригэр-уотугар Красноярскай кыраайтан кэлэр таймыыр популяциятын холбоон туран, хотугу дьиикэй таба үөрүн билиҥҥи туругун сыаналааһын үлэтин ыытабыт», – диэн «АЛРОСА» хампаанньа экология уонна аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттар боппуруостарынан үлэлэһиигэ кылаабынай инженер солбуйааччыта, Экологическай киин салайааччыта Полина Анисимова кэпсээтэ.

«АЛРОСА» хампаанньа экологическай киинин айылҕа харыстабылын отделын салайааччыта Константин Соловьев ыытыллыбыт сөмөлүөтүнэн кэтээһин былырыыҥҥы көрдөрүүнэн кыыл таба төбөтүн ахсаана 84 тыһыынчаҕа тэҥнэһэрин бигэргэттэ диир.

«Биһиги институппут өрөспүүбүлүкэ сиригэр-уотугар хотугу дьиикэй таба үөрүн ахсаанын үөрэтиини 1952 сыллаахтан ыытар. Былырыын Өлөөн сэлиэнньэтигэр ааспыт уопсастыбаннай көрүү кэмигэр, кыыл таба төрүүругэр-ууһууругар анаан саҥа аныгы айылҕа харыстанар сирин оҥоруу туһунан этии киллэрбиппит», – диэн быһаарда Криолитозона биологическай кыһалҕатын чинчийэр институт дириэктэрэ Иннокентий Охлопков.

Инники хотугу дьиикэй таба үөрүн Чекановскай сиһигэр сайынын мэччийэ кэлэрин билэр этибит, ол эрээри, 2,5 ый устата чахчы ханан сылдьалларын билбэт этибит диэн бэлиэтиир.

Онон Чекановскай сиһэ билиҥҥи туругунан Лено-Оленекскай хотугу дьиикэй таба үөрүн көрүҥэ соҕотох төрүүр-ууһуур, мэччийэр сирэ буоларын быһыытынан, бу көрүҥү харыстыыр уонна элбэтэр туһугар харыстабыллаах сыһыаны ирдиир.

Сөмөлүөтүнэн чинчийии кэнниттэн учуонайдар харыстанар сир кыраныыссата ааһар сирин, үүнээйилэрин уонна кыылларын сиһилии дьүһүннээн, зонанан араарыыга сүбэлэри оҥорон бэлэмниэхтэрэ. Ол түмүгүнэн бырабыыталыстыба резерват эбэтэр заказник оҥорор туһунан быһаарыы ылыаҕа.

 Подробнее

НВК САХА – Саха сирин Ил Дархана Айсен Николаев уонна «АЛРОСА» хампаанньа генеральнай дириэктэрэ Сергей Иванов 110 кВ күүрүүлээх уот линиятын «Сунтаар — Ньурба» хайысханан тутуу бырайыагын олоххо киллэриигэ бииргэ үлэлээһиин туһунан сөбүлэһиигэ илии баттаатылар.

Саҥа үрдүк күүрүүлээх уот линиятын «Сунтаар — Ньурба» хайысханан тутуу сүрүн сыала — бу оройуону быыстала суох үрдүк күүрүүлээх уотунан хааччыйыы уонна Бүлүү өрүс уунан барар уот станциятын оҥорон таһаарар энергиятын көдьүүстээхтик туттуу.

Билигин өрөспүүбүлүкэ бас билиитигэр баар 110 кВ уонна онтон үөһээ күүрүүлээх эбийиэктэри ким бас билиитигэр биэриини быһаарсаллар. Сабаҕаланарынан «Саха сирин уотун ситимин хампаанньата» ХЭТ бэриллиэҕэ.

«Сунтаар — Ньурба — Үөһээ Бүлүү — Бүлүү» хайысханан ыытыллар магистральнай уот линията эргэрэн, кыаҕа тиийбэт буолбутуттан сылтаан саҥаны тутар наада тирээтэ. Онон, билиҥҥитэ, саҥа олорор дьиэлэри, социальнай, культура уонна оҥорон таһаарар тэрилтэлэр эбийиэктэрин үрдүк күүрүүлээх уот линиятыгар холбуур кыах суох.

 Подробнее